درخواست و صدور گواهی انحصار وراثت مراحلی دارد که در این مطلب قصد داریم به شرح این مراحل بپردازیم
- دریافت گواهی فوت: اولین مرحله صدور گواهی انحصار وراثت، صدور گواهی فوت توسط ثبت احوال است. طبق قوانین ایران پس از فوت هر کسی علت فوت و تاریخ فوت در سیستم یکپارچه ثبت احوال ثبت میگردد. بدین ترتیب شناسنامه فرد باطل شده و گواهی فوت به یکی از نزدیکان یا وکیل متوفی تحویل داده میشود.
- مراجع صدور گواهی: جهت دریافت گواهی باید فرم مخصوص تهیه گواهی را تهیه و تکمیل نمود. برای تهیه این فرم باید وراث یا وکیلی که وکالت انجام انحصار وراثت را دارد به شورای حل اختلاف اخرین مکان زندگی متوفی مراجعه کند. ذکر این نکته مهم است که پس از تهیه ی فرم باید اسامی تمام افرادی که از متوفی ارث میبرند و همچنین نسبت آنها با فرد فوت شده را یادداشت کنید. در این مرحله حضور همه ی وراث نیاز نیست و فقط یکی از ورثه طبق طبقات ارث، افراد ذی نفع و یا وکیل کفایت میکند.
- تایید وراث: از دیگر مراحل دریافت گواهی تایید وراث میباشد. در این مرحله به همراه فرمی که از شورای حل اختلاف تهیه شده است با مدارک دیگری مانند گواهی فوت شخص، اصل و کپی شناسنامه و کارت ملی همه ی وراث باید به دفتر اسناد رسمی مراجعه شود. در دفتر اسناد رسمی حضور دو شاهد که تمام وراث را میشناسند لازم است تا استشهادیه انحصار وراثت را امضاء نمایند. با این استشهادیه دفتردار شهادت نامه ای تنظیم میکند که در آن به صورت رسمی و قانونی تمام وراث تایید شده اند این مرحله برای ادامه کار در شورای حل اختلاف لازم است.
- مشخص نمودن مالیات بر ارث: یکی از وراث متوفی باید لیستی از تمام دارایی ها و اموال منقول و غیر منقول فرد فوت شده تهیه کند و به اداره امور مالیاتی مراجعه کند. مالیات بر اساس اینکه هر یک از ورثه چه نسبتی با متوفی دارند تعیین میگردد. رسیدی که در این مرحله از اداره مالیات دریافت میکنید در ادامه در شورای حل اختلاف نیاز است. به طور خلاصه لیست اموال مشمول مالیات و معاف از مالیات بدین شرح میباشد: اوراق بهادار، املاک، سپرده های بانکی، وسایل نقلیه و… مشمول مالیات و وجوه بازنشستگی، پس انداز خدمت، مزایای پایان خدمت و اساس منزل متوفی معاف از مالیات بر ارث هستند.
- مراجعه مجدد به شورای حل اختلاف: در این مرحله وکیل انحصار وراثت و یا یکی از وراث به نمایندگی از بقیه ورثه ها با در دست داشتن مدارک ذیل به شورای حل اختلاف مراجعه میکند. حضور همه ی وراث الزامی نیست. مدارک لازم کپی و اصل شناسنامه و کارت ملی همه وراث، کپی مدارک برابر اصل همسر فرد فوت شده، گواهی فوت متوفی، گواهی مالیات بر ارث، دادخواست گواهی انحصار وراثت است.
آیا متوفی ورثه دیگری دارد؟
در ادامه مراحل انحصار وراثت و برای دریافت گواهی باید مشخص شود که آیا متوفی ورثه دیگری دارد یا خیر؟ مراجع قضایی بعد از بررسی اسناد و مدارک ورثه با هزینه وراث در روزنامه کثیرالانتشار آگهی انحصار وراثت منتشر میکنند که در صورت وجود ورثه دیگر، به دادگاه مراجعه نموده و با اثبات ادعایش در لیست وراث قرار گیرد. اگر بعد از یک ماه کسی مراجعه نکند گواهی صادر میشود. در صورتی که متوفی در شهر بزرگی فوت کرده باشد آگهی در روزنامه چاپ میشود و اگر در روستا فوت کرده باشد آگهی در محلی نصب میشود تا همه ببینند.
سهم دولت از ارث:
در صورتی که متوفی ورثه ای نداشته باشد مراحل انحصار وراثت کاملا متفاوت است. اگر متوفی در زمان مرگ ورثه ای نداشته باشد طبق نظر حاکم قانون، بعد از گذشتن ده سال و پیدا نشدن ورثه ای اموال متوفی به حساب خزانه دولت واریز میشود و در اصطلاح سهم دولت از ارث میباشد. طبق ماده 866 قانون مدنی : در صورت نبودن وارث امر ترکه متوفی راجع به حاکم است. همچنین ماده 335 قانون امور حسبی: اگر از تاریخ تحریر ترکه تا ده سال وارث متوفی معلوم شود ترکه به او داده میشود و پس از گذشتن مدت نام برده باقی مانده ترکه به خزانه دولت تسلیم میشود و ادعائ حقی نسبت به ترکه از کسی به هر عنوان که باشد پذیرفته نیست.
عدم همکاری وراث در انحصار وراثث
معمولا افرادی که درگیر انحصار وراثت هستند گاها با این موضوع روبرو میشوند که یکی یا تعدادی از وراث در این مراحل همکاری نمیکنند. در این صورت اولین راه مذاکره با این وراث است. در صورتی که مذاکره جواب نداد پیشنهاد میکنیم از یک وکیل پایه یک دادگستری راهنمایی بگیرید تا ایشان راه حل مشکل را به شما بگوید. زیرا بسته به اینکه در کدام مرحله قرار دارید راهکارهای متفاوتی وجود دارد. مثلا اگر مشکل شما با باقی وراث بر سر یک ملک باشد میتوانید دعوی خلع ید از ملک مشاع را طرح کنید. در مرحله آخر و در صورتی که هیچ راهی جواب نداد دادگاه جلسه ای بدون حضور وراثی که همکاری نمیکنند تشکیل میدهد و به موضوع رسیدگی میکند و در صورت نیاز بدون حضور همه ی وراث گواهی انحصار وراثت را صادر میکند.
